مرخصی چیست و آشنایی با انواع آن 

همان‌طور که خودتان می‌دانید مرخصی یکی از حق‌وحقوق اصلی کارگران و کارمندان محسوب می‌شود و همه افراد شاغل در این شغل‌ها می‌توانند از مزیت مرخصی بهره‌مند شوند و از آن به نفع خودشان استفاده نمایند. اما در حال حاضر بسیاری از افراد وجود دارند که به طور کامل با مرخصی آشنا نیستند و انواع آن را نیز نمی‌شناسند. همین موضوع باعث شده است تا ما در این مقاله به سؤال مرخصی چیست؟ پاسخ دهیم و با انواع مرخصی نیز آشنا شویم. پس بهتر است که در ادامه این مقاله با نخبه حساب همراه باشید تا اطلاعات خودتان را در این زمینه گسترش دهید.

مرخصی چیست؟

وقت آن رسیده سر اصل مطلب برویم و به‌طورکلی بفهمیم که مرخصی چیست؟ بدون شک همه ما با مفهوم مرخصی آشنا هستیم زیر این کلمه چیزی است که ممکن است در طول روز بارهاوبارها آن را شنیده باشید و با آن آشنایی داشته باشید. اما بهتر است در ادامه با ما همراه باشید تا کمی دقیق‌تر این موضوع را بررسی نماییم.

به‌طورکلی بر اساس قانون و قراردادی که بین کارگران و کارفرمایان نوشته می‌شود کارگر یا کارمند موظف است در ازای دریافت حقوق و مزایا برای کارفرما فعالیت کند. حال تعداد روزهای آرایه فعالیت به نوع قرارداد آن‌ها بستگی خواهد داشت.

اما معمولاً قراردادها به‌صورت سالانه است و شما موظف هستید بدون درنظرگرفتن روزهای تعطیل از حمله روز جمعه و تعطیل رسمی‌ها باید سرکار حضور داشته باشید و فعالیت کنید، در غیر این صورت شما به قرارداد موردنظر پایبند نبوده و به قول و قرارهای خود عمل‌نکرده آید.

اما در قانون کار چیزی به نام مرخصی وجود دارد که کارمند و کارگر می‌تواند از آن استفاده کرده و روزهایی از سال به انتخاب خودش در سرکار حضور پیدا نکرده و در منزل خود استراحت کند. در قانون کار با این موضوع مرخصی می‌گویند که همه کارمندان و کارگران رسمی و غیررسمی از آن برخوردار هستند.

به‌طورکلی لازم به ذکر است که بر اساس قانون هر کارگر و کارمندی حق این را دارد که در سال 26 روز مرخصی دریافت نماید و در محل کار خود حضور نداشته باشد. حال این به خود شما بستگی خواهد داشت که از این 26 روز چگونه و در چه زمانی استفاده نمایید.

البته که طبیعتاً شما نمی‌توانید این 26 روز را پشت سر هم در یک ماه دریافت نمایید و باید این مقدار را در کل سال پراکنده نمایید تا بتوانید از آن استفاده نمایید. در واقع بدون شک هیچ کارفرمایی 26 روز پشت سر هم به کسی مرخصی نمی دهد و حتماً باید دلیل بسیار قانع کننده ای داشته باشید.

انواع مرخصی

حال که به‌طورکلی فهمیدید که مرخصی چیست؟ وقت آن رسیده تا با انواع مرخصی نیز آشنا شوید و اطلاعات مختلفی را نیز در این زمینه به دست بی آورید. مرخصی انواع مختلفی دارد که شما. نی توانید وابسته به شرایط و انتخاب خود از یکی از آن‌ها استفاده کرده و در سرکار خاصی نگردید.

بدون شک هر کدام از این مرخصی‌ها مزایا و ویژگی‌های خاص خودشان را دارند و به همین دلیل است که شما باید انواع مرخصی را بشناسید و درباره آن اطلاعات به دست بی آورید تا بتوانید انتخابی خوب و مناسب داشته باشید. پس بهتر است نه در ادامه با ما همراه باشید.

مرخصی استحقاقی

حال که فهمیدیم مرخصی چیست؟ لازم به ذکر است که یکی از انواع مرخصی، نوت استحقاقی است که شامل همه کارگران و کارمندان می‌شود. در مرخصی استحقاقی فرد موردنظر می‌تواند همراه با دریافت حقوق و مزایای خود در محل کار حضور پیدا نکند.

به‌طورکلی در قانون کار جمهوری اسلامی ایران 26 روز به‌عنوان مرخصی استحقاقی برای تمامی کارمندان و کارگران در نظر گرفته شده است و شما می‌توانید به‌راحتی با درخواست مرخصی از کارفرما از این نوع مرخصی خود استفاده نمایید.

لازم به ذکر است که مرخصی استحقاقی حق مسلم شما است و درصورتی‌که در یک سال کاری از مرخصی‌های خود استفاده نکرده باشید می‌توانید آن را به سال بعد انتقال دهید و در سال‌های پیش رو از مرخصی‌های خود استفاده نمایید و از استراحت با حقوق خود لذت ببرید.

البته لازم به ذکر است که این امکان وجود ندارد تمامی مرخصی مانده را به سال بعد انتقال داد. بر اساس قانون کار هر کارگر می‌تواند آنها 9 روز از مرخصی استحقاقی سال قبل خود را به سال جدید منتقل کند و بقیه مرخصی‌های مانده به‌طورکلی از بین خواهد رفت و دیگر قابل استفاده نیست.

البته باید اشاره کنیم که این میزان برای کارمندان دولتی بیشتر از کارگران خواهد بود. به‌طورکلی کارمندان می‌توانند حداکثر 15 روز را به سال بعدی منتقل کنند و این اجازه به آن‌ها داده شده تا 6 روز بیشتر از کارگران عزیز مرخصی خود را منتقل کرده و در سال بعدی استفاده نمایند.

درست است که مرخصی استحقاقی حق مسلم شما است، اما انتظار نداشته باشید هر زمان که دوست داشته باشید بتوانید از آن استفاده نمایید. در واقع برای استفاده از مرخصی شما باید با کارفرما به توافق نهایی رسیده باشید و او با درخواست مرخصی شما موافقت نماید.

مرخصی استعلاجی

در جواب سؤال یکی دیگر از انواع مرخصی چیست؟ باید به مرخصی استعلاجی اشاره کنیم که طرف‌داران زیادی دارد و افراد مختلفی نیز از آن استفاده می‌کنند. البته که آرزو می‌کنیم هیچ‌وقت نیاز نباشد که واقعاً از مرخصی استعلاجی استفاده نمایید و به سرکار خود نروید.

در واقع مرخصی استعلاجی نوعی مرخصی است که توسط پزشک موردنظر در نظر گرفته می‌شود. در برخی از مواقع افراد دچار مریضی می‌شوند و نیاز است که در منزل مانده و استراحت کنند. در چنین مواقعی پزشک برای فرد موردنظر مرخصی استعلاجی می‌نویسد.

مرخصی استعلاجی نیز با حقوق است و حقوق شما توسط بیمه تأمین اجتماعی پرداخت خواهد شد و جای نگرانی نیست. البته که مقدار مرخصی استعلاجی از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است و بیمه حتماً به این موضوع توجه می‌کند و شما نمی‌توانید از مرخصی‌های خیلی طولانی استفاده نمایید.

معمولاً اگر مرخصی شما کمتر از یک هفته باشد تنها حکم مرخصی پزشک موردنظر شما کافی خواهد بود. اما اگر میزان مرخصی شما از یک هفته بیشتر شود نیاز است تا شما پیش پزشک معتمد سازمان تأمین اجتماعی بروید تا پزشک معتمد نیز مرخصی شما را تأیید نماید.

اما درصورتی‌که میزان مرخصی شما از یک ماه بیشتر انتخاب گردد پرونده شما به کمیته پزشکی سازمان تأمین اجتماعی منتقل خواهد شد تا به‌صورت کامل‌تر و بهتری بررسی گردد تا مشخص گردد شما واقعاً این مشکل را داشته باشید و حتماً نیاز به استراحت در منزل را دارید.

لازم به ذکر است درصورتی‌که شما بیماری جدی‌تری بگیرید و میزان مرخصی شما بیشتر از 4 ماه در نظر گرفته شود به‌صورت خودکار بازنشسته خواهید شد. در مرخصی استعلاجی بیمه تنها 75 درصد از حقوق شما را پرداخت خواهد کرد. اما درصورتی‌که شما در محیط کار آسیب دیده باشید کارفرما موظف است که صد درصد حقوق شما را در زمان مرخصی پرداخت نماید.

مرخصی بدون حقوق

یکی دیگر از انواع مرخصی، مرخصی بدون حقوق است که معمولاً کارفرمایان مشکل کمتری با این نوع مرخصی دارند و راحت‌تر با آن موافقت می‌کنند. علاوه‌برآن دریافت این نوع مرخصی محدودیت کمتری نسبت به مرخصی استحقاقی دارد و راحت هستید.

به‌طورکلی هر کارگر یا کارمندی  می‌تواند تا مدت دو سال مرخصی بدون حقوق دریافت کند و در محل کار خود حضور نداشته باشد. اما کارفرما موردنظر موظف است که موفقیت شغلی فرد موردنظر را حفظ کند تا اگر بعد از دو سال به شرایط ایده‌آل بازگشت بتواند در محل کار خود حضور داشته باشد.

برای مثال ممکن است که شخصی قصد داشته باشد برای پیشرفت شغلی خود در کلاس‌های آموزشی مختلفی شرکت کرده و علم خود را افزایش دهد. در چنین شرایطی می‌تواند مرخصی بدون حقوق دریافت کرده و به تحصیل و آموزش خود در زمینه‌های مختلف  حرفه‌ای شوید.

البته که چنین موضوعاتی بدین منظور نیست که شما به‌راحتی می‌توانید مرخصی بدون حقوق دریافت نمایید. بدون شک کارفرما برای آینده کاری خود برنامه‌ریزی کرده و در این برنامه‌ریزی روی شما عزیزان حساب ویژه‌ای بازکرده است و قبل از درخواست مرخصی باید موضوع را با آن‌ها در میان بگذارید؟

مرخصی ساعتی

مرخصی ساعتی از انواع مرخصی چیست؟ شاید یکی از رایج‌ترین مرخصی‌ها در حال حاضر مرخصی ساعتی باشد که از طرف‌داران ویژه‌ای برخوردار است و خیلی از افراد از آن استفاده می‌کنند. در مرخصی ساعتی فرد تنها ساعتی از روز را مرخصی می‌گیرد تا به کارهای شخصی خودش رسیدگی نماید.

لازم به ذکر است که مجموع مرخصی ساعتی روزانه شما نباید به هشت ساعت برسد و در غیر این صورت مرخصی شما به‌صورت روزانه محاسبه خواهد شد؛ زیرا که میزان ساعت کاری روزانه بیشتر شغل‌ها 8 ساعته است و پس از 8 ساعت شغل موردنظر تعطیل خواهد شد.

مرخصی زایمان

مرخصی زایمان یکی از حقوق مهمی است که به زنان شاغل داده می‌شود تا بتوانند پس از زایمان از خود و نوزادشان مراقبت کنند. در ایران، قوانین مشخصی برای مرخصی زایمان وجود دارد که توسط وزارت کار وضع شده است.

مدت زمان مرخصی زایمان

طبق آخرین قوانین، مدت زمان مرخصی زایمان برای زنان شاغل 9 ماه تعیین شده است. این مدت شامل دوران بارداری و پس از زایمان می‌شود.

شرایط استفاده از مرخصی زایمان

• بیمه شده بودن: زن شاغل باید حداقل 60 روز سابقه پرداخت حق بیمه در یک سال قبل از زایمان داشته باشد.
• عدم اشتغال به کار دیگر: در طول مدت مرخصی، زن شاغل نباید در هیچ شغل دیگری مشغول به کار شود.

حقوق و مزایا در دوران مرخصی زایمان

در طول مدت مرخصی زایمان، زن شاغل به طور کامل حقوق و مزایای خود را دریافت می‌کند. این حقوق شامل:

• حقوق پایه
• حق مسکن
• حق اولاد
• سایر مزایای قانونی

کمک هزینه بارداری

علاوه بر حقوق و مزایا، زنان شاغل می‌توانند از کمک هزینه بارداری نیز استفاده کنند. مبلغ این کمک هزینه براساس قوانین تامین اجتماعی تعیین می‌شود.

مرخصی شیردهی

پس از پایان مرخصی زایمان، مادران شاغل می‌توانند از مرخصی شیردهی نیز استفاده کنند. مدت زمان مرخصی شیردهی یک ساعت در روز است که مادر می‌تواند این یک ساعت را در چند نوبت استفاده کند.

نکات مهم درباره مرخصی زایمان

• تمدید مرخصی: در صورت وجود شرایط خاص پزشکی، امکان تمدید مرخصی زایمان با موافقت پزشک و کارفرما وجود دارد.
• بازگشت به کار: پس از پایان مرخصی، زن شاغل باید به کار قبلی خود بازگردد و کارفرما موظف است وی را در همان پست قبلی یا پستی همتراز مشغول به کار کند.
• تامین اجتماعی: تمامی مراحل مربوط به مرخصی زایمان از طریق سازمان تامین اجتماعی انجام می‌شود.

اهمیت مرخصی زایمان

مرخصی زایمان به دلایل زیر بسیار مهم است:

• سلامت مادر و نوزاد: با استراحت کافی، مادران می‌توانند زودتر بهبود یابند و از ابتلای نوزاد به بیماری‌های عفونی جلوگیری کنند.
• تقویت پیوند عاطفی: مرخصی زایمان به مادران فرصت می‌دهد تا پیوند عاطفی قوی‌تری با نوزاد خود برقرار کنند.
• تعدیل زندگی: ورود نوزاد به زندگی خانواده تغییرات زیادی ایجاد می‌کند و مادران به زمان نیاز دارند تا بتوانند خود را با این تغییرات وفق دهند.

برای یادگیری تمام موارد در خصوص انواع مرخصی می‌توانید دوره آفلاین حقوق و دستمزد را تهیه کنید.

جمع‌بندی

در نهایت با سؤال مرخصی چیست همراه شما عزیزان بودیم و اطلاعات مختلفی را در این زمینه به دست آوردیم و انواع مرخصی را نیز شناختیم. بر اساس قانونی شما هر ساله زمان مشخصی را می‌توانید به‌عنوان مرخصی خود در نظر بگیرید و سرکار حاضر نگردید. البته بستگی دارد که از کدام نوع مرخصی استفاده نمایید، همان‌طور که مشاهده می‌نمایید برخی از این مرخصی‌ها با حقوق بوده و دستمزد شما نیز در مرخصی به شما پرداخت خواهد شد. اما به‌طورکلی بهتر است تا در هنگام دریافت مرخصی کمی وقت‌شناس باشید تا شانس شما برای دریافت مرخصی نیز با افزایش روبه‌رو شود.