مفهوم پیش‌دریافت
یکی از مبانی یا مفروضات بنیادین حسابداری، مبنای تعهدی است که طبق آن درآمدها زمانی شناسایی می‌شوند که تحقق پیدا کرده باشند، نه زمانی که وجه نقد دریافت می‌شود. بر همین اساس، دریافت وجوه نقد پیش از ارائه خدمت یا کالا نباید به عنوان درآمد ثبت شود، بلکه باید به عنوان یک بدهی درنظرگرفته شود. این بدهی در حسابداری با عنوان پیش‌دریافت یا درآمد تحقق‌نیافته شناخته می‌شود. در این مقاله با تیم آموزشی نخبه حساب همراه باشید تا به مفهوم پیش‌دریافت، طبقه‌بندی و نحوه ثبت حسابداری آن بپردازیم.
تعریف مفهوم پیش‌دریافت
پیش‌دریافت به مبالغی گفته می‌شود که یک واحد اقتصادی بابت کالا یا خدماتی که قرار است در آینده ارائه دهد، از مشتریان دریافت می‌کند. تا زمانی که کالا تحویل یا خدمات ارائه نشده باشد، این مبلغ به عنوان یک بدهی شناخته می‌شود، چرا که شرکت هنوز تعهدات خود را در قبال مشتری انجام نداده است.
ویژگی‌های پیش‌دریافت
از نظر ماهیت، بدهی جاری محسوب می‌شود.
معمولاً در کوتاه‌مدت (کمتر از یک سال) به درآمد شناسایی می‌شود.
مانده‌ی این حساب با ارائه خدمات یا تحویل کالا کاهش می‌یابد و به حساب درآمد منتقل می‌شود.
در صورت‌وضعیت مالی، در بخش بدهی‌های جاری تحت عنوان «پیش‌دریافت درآمد» گزارش می‌شود.
مثال کاربردی و ثبت‌های حسابداری
فرض کنید مؤسسه نخبه حساب در تاریخ 1 فروردین 1404 مبلغ 60,000,000 ریال بابت اشتراک شش‌ماهه‌ی خدمات مشاوره‌ای از یکی از مشتریان دریافت کرده است. خدمات از فروردین 1404 شروع شده و تا پایان شهریور 1404 ادامه دارد.
ثبت اولیه در زمان دریافت وجه
در تاریخ 1 فروردین 1404:
بدهکار: بانک (دارایی) معادل مبلغ 60,000,000 ریال
بستانکار: پیش‌دریافت درآمد (بدهی) معادل مبلغ 60,000,000 ریال
شرح: دریافت وجه بابت اشتراک شش‌ماهه خدمات مشاوره‌ای
ثبت شناسایی درآمد در پایان هر ماه:
با توجه به اینکه اشتراک برای 6 ماه است، در پایان هر ماه تا شهریور ماه، باید مبلغ زیر به عنوان درآمد شناسایی شود:
مبلغ ماهانه: 6 ÷ 60,000,000 = 10,000,000 ریال
در پایان هر ماه (مثلاً پایان فروردین 1404):
بدهکار: پیش‌دریافت درآمد معادل مبلغ 10,000,000 ریال
بستانکار: درآمد ارائه خدمات معادل مبلغ 10,000,000 ریال
شرح: شناسایی درآمد خدمات مشاوره‌ای ماه اسفند
این ثبت در پایان هر ماه تکرار می‌شود تا کل مبلغ پیش‌دریافت به درآمد تحقق‌یافته تبدیل شود.
نکات مهم در ثبت پیش‌دریافت
پیش‌دریافت زمانی به درآمد تبدیل می‌شود که خدمت مربوطه به صورت کامل یا نسبی ارائه شده باشد.
چنانچه خدمات ارائه نشود، مشتری ممکن است مستحق بازپرداخت مبلغ باشد؛ بنابراین، ماهیت بدهی پیش‌دریافت اهمیت دارد.
تفکیک دقیق درآمد تحقق‌یافته و تحقق‌نیافته، تحلیل مالی و تصمیم‌گیری‌های مدیریتی را دقیق‌تر می‌کند.
در پایان دوره مالی، مانده‌ی حساب پیش‌دریافت باید بررسی شود تا درآمدهای تحقق‌نیافته در صورت‌وضعیت مالی به درستی نمایش داده شوند.
نتیجه‌گیری
در این مقاله با مفهوم پیش‌دریافت، نحوه نمایش آن در صورت‌های مالی و ثبت‌های حسابداری آن آشنا شدیم. همچنین در ادامه یک مثال کاربردی از پیش‌دریافت به‌همراه نکات مهم آن، خدمت شما ارائه دادیم.
به هر حال، پیش‌دریافت‌ها از جمله حساب‌هایی هستند که در صورت ثبت ناصحیح می‌توانند منجر به اشتباه در ارائه‌ی صورت‌های مالی شوند. شناخت صحیح این حساب، ثبت درست آن و انتقال به موقع به حساب درآمد، از وظایف مهم حسابداران است. این فرآیند نه تنها به شفافیت عملکرد مالی کمک می‌کند، بلکه اعتماد ذی‌نفعان نسبت به گزارش‌های مالی را نیز افزایش می‌دهد.
