مفهوم بودجه در حسابداری

یکی از مباحث قابل بحث و چالش‌برانگیز در هر دولتی در دنیا، بودجه می‌باشد.

بودجه برای کشورها از اهمیت بسیار بالایی برخوردار بوده و اطلاعات مهمی درباره آن وجود دارد. در این مقاله، با گروه آموزشی نخبه حساب همراه باشید تا درباره بودجه و اهمیت آن در حسابداری، بیاموزیم.

دلیل وجود بودجه کل کشورها

در هر کشوری، برای جلوگیری از مشکلات و پیشرفت اقتصادی، دولت‌ها قبل از هر چیز، به یک برنامه‌ریزی خوب نیاز دارند. برنامه‌ای که به‌طور منطقی و با توجه به تمام جوانب، ما را از میان انتخاب‌های درست و غلط، به مسیر درست راهنمایی کند.

از دیدگاه کسی پنهان نیست که انسان به طور ذاتی و ماهیتی، منفعت‌طلب بوده و همیشه به دنبال رفع نیازهای خود می‌باشد.

این میل به رفع نیاز در انسان به صورت سیری‌ناپذیر او را وادار به حرکت می‌کند.

نیاز انسان اگرچه نامحدود است اما منابع موجود در زندگی پایان‌پذیر و محدود بشمار می‌آیند. پس برای دست‌یابی به اهداف و رفع مشکلات و نیازها، به یک برنامه نیاز داریم.

در دنیا یکی از مهم‌ترین‌های مالی و اقتصادی موجود، بودجه هر کشور می‌باشد.

مفهوم کلی بودجه

به بیانی کاملا ساده و شفاف، بودجه همانطور که اشاره شد یک برنامه است. یک برنامه مالی که از طرف دولت برای مدت زمان یک سال مالی تهیه می‌شود. برنامه بودجه یک کشور باعث می‌شود که همه کارها به‌گونه‌ای انجام شوند که با اهداف و سیاست‌های قانونی کشور، هم‌راستا باشند.

در بودجه، دولت برای یک سال مالی آینده، اطلاعاتی را تهیه کرده که شامل پیش‌بینی تمام درآمد‌ها و برآورد هزینه‌ها و سایر منابع تأمین اعتبار خواهد بود.

بودجه از چه مواردی تشکیل می‌شود؟

برنامه بودجه شامل موارد زیر است:

الف) پیش‌بینی دریافت‌ها و منابع تأمین اعتبار که در یک سال مالی به صورت مستقیم یا غیرمستقیم از طرف خزانه‌داری کل کشور به دستگاه‌ها تحقق خواهند یافت.

ب) پیش‌بینی پرداخت‌هایی که دستگاه‌های اجرایی کشور در سال مالی مربوطه می‌توانند از محل درآمد‌های عمومی یا اختصاص اعتبارات جاری و عمرانی انجام دهند.

ج) بودجه شرکت‌های دولتی و بانک‌ها که طبق تعاریف گفته شده، پیش‌بینی درآمدها و سایر منابع تأمین اعتبار آن‌ها انجام خواهد شد.

د) بودجه سایر مؤسساتی که تحت عنوانی غیر از عناوین فوق در بودجه کل کشور منظور می‌شود نیز باید به صورت سالانه در بودجه کل کشور پیش‌بینی شود.

نکته: هر واحد اجرایی که مشمول اصول 44 و 45 قانون اساسی مالکیت عمومی باشد، جزء دستگاه‌های اجرایی در ایران می‌باشند.

به طور کلی دستگاه‌های اجرایی در قانون، شامل کلیه وزارتخانه‌ها، سازمان‌ها، مؤسسات و شرکت‌های دولتی هستند که از بودجه کل کشور، استفاده می‌کنند.

سایر واحدهایی که به نحوی از انحاء از بودجه کل کشور استفاده کنند نیز دستگاه‌های اجرایی به شمار می‌آیند.

مراحل تفصیلی اجرای بودجه

حالا که با تعریف بودجه آشنا شدیم، وقت آن است که مراحل اجرای بودجه در ایران را بررسی کنیم.

قانون محاسبات عمومی کشور طبق ماده شماره 52 خود، اعلام کرده است که 7 مرحله به ترتیب برای این امر وجود دارد:

1. تشخیص
2. تأمین اعتبار
3. تعهد
4. تسجیل
5. صدور حواله
6. درخواست وجه
7. هزینه

هر یک از این مراحل باید بررسی شوند تا با آن‌ها آشنایی پیدا کنیم.

تشخیص

مطابق ماده 17 قانون محاسبات عمومی کشور، در اولین مرحله اجرای تفصیلی بودجه باید تمام کالا‌ها، خدمات و پرداخت‌هایی که انجام آنها برای دستیابی به اهداف سازمان یا برنامه‌های دستگاه‌های اجرایی ضروری است، تعیین شوند.

بنابراین تشخیص اقلامی که به نفع و در صلاح سازمان باشند و در جهت نیل به اهداف و سیاست‌های قانونی باشند، باید توسط وزیر یا رئیس دستگاه اجرایی انجام شود.

تأمین اعتبار

به بیان ساده، مرحله دوم طبق ماده 18 قانون محاسبات عمومی کشور عبارت است از اختصاص دادن تمام و یا قسمتی از اعتبار مصوب برای هزینه معین و مشخص شده.

تعهد

در قانون محاسبات عمومی کشور ماده 19، تعهد یعنی تحویل کالا به مشتری و یا انجام خدمات برای ایشان.

همچنین اجرای قراردادهایی که با رعایت قوانین و ضوابط منعقد شده باشد نیز جزء تعهد محسوب می‌شوند.

نکته: درصورتی که از مراجع قانونی و یا ذی صلاح، احکامی صادر بشود و یا با کسب اجازه از قانون، شرکت ما به قراردادهای بین‌المللی بپیوندد، تعهد برای ما لحاظ خواهد شد.

در واقع تعهد در زمان انعقاد شرایط معامله ایجاد شده و مسئولیت آن بر عهده وزیر یا رئیس دستگاه اجرایی می‌باشد.

تسجیل

در قانون محاسبات عمومی کشور، این مورد بیان شده است که باید میزان بدهی قابل پرداخت را با استفاده از اسناد و مدارک مثبته تعیین کنیم.

ماده 20 بیانگر تسجیل است که به موجب آن باید به فرد ذی حساب، اسناد و مدارکی دال بر خرید کالا و خدمات مانند فاکتور رسمی و … ارائه شوند.
صدور حواله

وزیر یا رئیس دستگاه اجرایی، با اتکا بر ماده 21 قانون محاسبات عمومی کشور، یک اجازه کتبی را برای پرداخت بدهی و تعهدات در وجه ذی نفع را صادر می‌کند که بنا بر آن، از اعتبارات عهده ذی حساب را تحت تأثیر قرار می‌دهد.

درخواست وجه

در رابطه با صدور حواله اشاره کردیم به این موضوع یک حواله یک اجازه‌نامه است.

ماده 22 قانون محاسبات عمومی کشور درباره نحوه پرداخت موضوعات ماده 21، درخواست وجه را یک سندی می‌داند که به موجب آن از محل اعتبارات یا وجوه مربوط به خزانه در مرکز یا نمایندگی خزانه در استان، در وجه حساب بانکی ذی‌ربط صادر می‌شود.

نتیجه‌گیری

در این مقاله تلاش کردیم تا در رابطه با مفهوم کلی بودجه و مراحل تفصیلی اجرای آن، مطالب مفیدی را خدمت شما هنرجویان عزیز نخبه حساب قرار دهیم.

به طور کلی بیان شد که بودجه یک برنامه مالی است که در آن دولت رسیدن به برنامه‌ها و اهداف خود را با استفاده از منابع در دست و اختصاص منابع به هر موضوعی را تحقق می‌بخشد.

در برنامه بودجه هر کشور، درآمد‌ها و هزینه‌های مورد نیاز عملیات باید پیش‌بینی شود و اجرایی گردد.

‌