تفاوت حسابداری دولتی و بازرگانی

در این مقاله به صورت کلی با تعاریفی مانند حسابداری دولتی و حسابداری بازرگانی آشنا می‌شویم و در انتها تفاوت حسابداری دولتی و بازرگانی در این 2 بخش، بررسی می‌شود.

تعریف حسابداری دولتی

حسابداری دولتی نظامی است که اطلاعات مربوط به فعالیت های مالی سازمان دولتی را جمع آوری و گزارش می‌کند تا بتوان در مورد تخصیص منابع مالی آن‌ها به برنامه ها و عملیات مختلف، تصمیماتی صحیح و مناسب اتخاذ نمود.

لذا داشتن حسابداری دولتی مناسب و کارا، به مسئولین و مقامات دولتی در امر پاسخگویی کمک کرده و همچنین به یاری آنها در اجرای وظایف میپردازد که در سرلوحه این وظایف، تخصیص بهینه منابع اقتصادی در راستای عدالت اجتماعی در جامعه انسانی است.

تعریف حسابداری بازرگانی

حسابداری بازرگانی شاخه ای از حسابداری است که به ثبت، طبقه بندی و خلاصه کردن معاملات تجاری می‌پردازد. این نوع حسابداری برای شرکت هایی ایجاد شده است که فعالیت اصلی آنها خرید و فروش کالا است.

به صورت کلی فروشگاه ها، عمده فروشان و شرکت های وارداتی و صادراتی از حسابداری بازرگانی استفاده می‌کنند. در واقع حسابداری بازرگانی در اموری مانند بررسی وضعیت مالی کسب و کار، تصمیم‌گیری بهتر و تهیه گزارش مالی مناسب به استفاده کنندگان یاری می‌رساند.

وجه افتراق حسابداری دولتی و بازرگانی

1- اهداف

یکی از مهم ترین تفاوت‌های حسابداری در بخش دولتی و بازرگانی، مربوط به هدف شکل گیری یا تشکیل این موسسات می‌شود. هدف اصلی و اساسی در بخش بازرگانی، کسب سود و منفعت است؛

پس یکی از مهم ترین صورتهای مالی که در این بخش تهیه می‌شود، صورت سود و زیان است؛ در حالی که بخش دولتی برای تامین منافع عمومی و افزایش سطح رفاه اجتماعی، راه اندازی می‌شود؛

از این رو در این بخش، صورت سود و زیان تهیه نمی‌شود و به جای آن، گزارش دیگری تحت عنوان گزارش دریافت و پرداخت تهیه می‌شود.

2- مبانی حسابداری

یکی دیگر از تفاوت ها مربوط به مبانی حسابداری مورد استفاده در این 2 بخش است. منظور از مبانی این است که درآمدها و هزینه ها در چه زمانی ثبت و در دفاتر مالی شناسایی می‌شوند.

به صورت کلی در حسابداری 5 مبنا وجود دارد که در هر کدام از آنها، درآمدها و هزینه ها در زمان متفاوتی شناسایی می‌شوند.

بخش بازرگانی مکلف است که فقط از مبنای تعهدی استفاده نماید. در مبنای تعهدی، درآمد ها در زمان تحقق و هزینه ها در زمان ایجاد یا تحمل، شناسایی و ثبت می‌شوند، بدون توجه به دریافت وجه نقد. اما بخش دولتی، محدود به استفاده از یک مبنا نمی‌باشد؛

بلکه این بخش می‌تواند یکی از 5 مبنای موجود را انتخاب کند و در نتیجه سیستم حسابداری آن بر آن مبنا، چیده می‌شود.

این 5 مبنا شامل مبنای تعهدی، مبنای نقدی، مبنای نیمه تعهدی، مبنای تعهدی تعدیل شده، مبنای نقدی تعدیل شده می‌باشد.

3- حساب سرمایه

یکی دیگر از تفاوت ها مربوط به حساب سرمایه است. در ابتدا بهتراست سرمایه تعریف شود؛ به صورت کلی حقوق مالی اشخاص مالک نسبت به دارایی های واحد تجاری را سرمایه می‌گویند.

در بخش دولتی این حساب وجود ندارد، چرا که در این بخش، کسی حق مالکیتی حتی نسبت به کوچکترین دارایی را ندارد؛ این در حالی است که در بخش بازرگانی این حساب وجود دارد و حتی یکی از مهم ترین اقلام صورت وضعیت مالی در این بخش محسوب می‌شود.

4- حساب هزینه استهلاک

یکی دیگر از تفاوت ها مربوط به حساب هزینه استهلاک است. در بخش دولتی، هر خریدی مستقیماً به حساب هزینه می‌رود، از این رو برای هزینه، هزینه استهلاک در پایان سال محاسبه نمی‌شود.

اما در بخش بازرگانی وقتی که یک دارایی با عمد مفید معینی خریداری شود، این دارایی بر اساس عمر مفیدی که برآورد می‌شود، در پایان سال نیز ثبت هزینه استهلاک آن در دفاتر مالی رقم می‌خورد.

5- قوانین و مقررات

یکی دیگر از تفاوت ها مربوط به قوانین و اصول حسابداری است. بخش بازرگانی از اصول پذیرفته شده حسابداری تبعیت می‌کند. این اصول شامل اصل بهای تمام شده تاریخی، اصل افشا، اصل تحقق درآمد و اصل تطابق هزینه ها با درآمدها می‌باشد.

در بخش دولتی هم از این اصول گفته شده استفاده می‌شود ولی قوانین و مقررات بر این اصول، اولویت دارد؛ این قوانین و مقررات شامل قانون محاسبات، قانون بودجه، قانون بیمه، قانون مالیات و … است.

لازم به ذکر است که اگر مغایرتی بین اصول حسابداری و قوانین گفته شده، به وجود آید، اولویت با قوانین و مقررات است.

همچنین تفاوت حسابداری دولتی و بازرگانی در جدولی به شکل زیر، عنوان شده است:

نتیجه‌گیری

داخل این مقاله با ببرسی نکات خیلی مهمی حسابداری بخش دولتی و حسابداری بخش بازرگانی رو باهم مقایسه کردیم و ویژگی هر بخش را بصورت کامل مورد تجزیه و تحلیل قرار دادیم.