۱۷ نکته مهم در خصوص فرم تبصره ماده ۱۰۰
یکی از دغدغه‌های مهم صاحبان مشاغل در زمان ارسال مالیات عملکرد، موضوع فرم تبصره ماده ۱۰۰ قانون مالیات‌های مستقیم است. این فرم به مودیانی اختصاص دارد که حجم فعالیت اقتصادی‌شان در سال کمتر از سقف تعیین‌شده باشد و می‌خواهند به جای تسلیم اظهارنامه کامل، مالیات خود را به‌صورت مقطوع پرداخت کنند.
با توجه به تغییرات سال ۱۴۰۳، آگاهی از شرایط و نکات کلیدی استفاده از این فرم اهمیت زیادی دارد. در این مقاله از سایت نخبه حساب، ۱۷ نکته رسمی و کاربردی درباره فرم تبصره ماده ۱۰۰ را بررسی می‌کنیم.
نکته اول: سقف فروش برای مشمولیت فرم تبصره ماده ۱۰۰
مودیانی که میزان فروش کالا و ارائه خدمات آنها در سال 1403 کمتر از مبلغ 000/000/000/216 ریال بوده است می‌توانند از فرم تبصره ماده 100 استفاده کنند.
نکته دوم: حداکثر فروش در پرونده‌های مشارکت مدنی
در پرونده‌های مشارکت مدنی، میزان فروش کالا و ارائه خدمت استفاده از فرم تبصره ماده 100 مالیات مبلغ 000/000/000/432 ریال می‌باشد به شرطی که حداکثر فروش هریک از شرکاء از مبلغ 000/000/000/216 ریال بیشتر نباشد.
نکته سوم: تکلیف در صورت عدم بارگذاری فرم تا ۱۵ شهریور
مودیانی که تا تاریخ 15/06/1404 برای آنها فرم تبصره ماده 100 قانون مالیات‌های مستقیم بارگذاری نشود می‌توانند با اصناف و اتحادیه‌ها جهت بارگذاری فرم مکاتبه نمایند.
نکته چهارم: لزوم درج فروش واقعی توسط مودیان
در صورتی که فروش و درآمد خالص تعیین و اعلام شده توسط سازمان امور مالیاتی کشور کمتر از مبلغ فروش و درآمد خالص واقعی مودی باشد، مودی مکلف است میزان فروش واقعی خود را در سامانه درج نماید.
نکته پنجم: قطعیت مالیات مقطوع و امکان اعتراض
مالیات مقطوع تعیین‌شده در اجرای بند الف این دستورالعمل قطعی است و در صورت عدم پذیرش مالیات مقطوع تعیین‌شده توسط مودی، مودی مکلف به تسلیم اظهارنامه مالیاتی حداکثر تا پایان شهریور ماه می‌باشد.
نکته ششم: صدور برگ قطعی در صورت عدم ارسال اظهارنامه
در صورت عدم تسلیم اظهارنامه مالیاتی، بر اساس مالیات مقطوع محاسبه‌شده (بارگذاری‌شده) نسبت به صدور برگ قطعی اقدام خواهد شد.
نکته هفتم: نحوه تعیین مالیات مقطوع پزشکان
میزان مالیات مقطوع پزشکان که در عملکرد سال 1403 مشمول حکم بند (ث) تبصره 6 قانون بودجه سال 1403 کل کشور بوده‌اند، معادل مالیات تعیین‌شده مطابق این دستورالعمل یا مالیات مکسوره، آنها هرکدام که بیشتر باشد، تعیین می‌شود.
نکته هشتم: تأثیر وجوه غیر درآمدی در مشاغل خاص
در خصوص صاحبان مشاغلی که بخشی از وجوه واریزی به حساب‌های بانکی آنها از طریق دستگاه‌های کارتخوان یا سایر ابزارهای پرداخت، درآمد آنها نمی‌باشد، از جمله نمایشگاه‌های اتومبیل و بنگاه‌های معاملات املاک، حق‌العمل‌کاران و سایر مشاغل مشابه، این موضوع در تعیین مالیات مقطوع آنها لحاظ خواهد شد.
نکته نهم: خروج از شمول تبصره ماده ۱۰۰ در صورت کشف فروش بیش از سقف
اسناد و مدارک مثبته‌ای از مودیانی که مالیات آنها به‌صورت مقطوع تعیین و قطعی‌شده باشد، به دست آید که مؤید فروش و درآمد بیش از فروش یا درآمدی که مبنای محاسبه و تعیین مالیات مقطوع قرار گرفته است باشد، در صورتی که بیش از حد نصاب‌های مذکور (مبالغ 000/000/000/216 یا 000/000/000/432 ریال) حسب مورد باشد، مودی مذکور مشمول مفاد تبصره ماده 100 ق.م.م نبوده و بر اساس مقررات ماده 97 مالیات محاسبه و مطالبه خواهد شد و مشمول جرائم متعلقه از جمله جریمه عدم تسلیم اظهارنامه مالیاتی در موعد مقرر قانونی و عدم امکان استفاده از کلیه معافیت‌ها و نرخ صفر، از جمله معافیت ماده 101 خواهد بود.
نکته دهم: معافیت از جریمه در صورت اختلاف بیش از ۱۵ درصد
اسناد و مدارک مثبته‌ای از مودیانی که مالیات آنها به‌صورت مقطوع تعیین و قطعی‌شده باشد، به دست آید که مؤید فروش و درآمد بیش از فروش یا درآمدی که مبنای محاسبه و تعیین مالیات مقطوع قرار گرفته است باشد، در صورتی که بیش از حد نصاب‌های مذکور (مبالغ 000/000/000/216 یا 000/000/000/432 ریال) حسب مورد باشد و مبلغ ما به التفاوت نیز بیش از پانزده درصد باشد، ما به التفاوت مالیات مطالبه‌شده و مشمول جریمه موضوع ماده 192 ق.م.م نخواهد شد.
نکته یازدهم: مغایرت فعالیت ثبت‌شده با فعالیت واقعی
چنانچه حسب اسناد و مدارک به‌دست‌آمده یا بررسی‌های انجام‌شده مشخص شود موضوع فعالیت مودی در سامانه ثبت‌نام (این‌که کد یک یا چند فعالیت) که مبنای تعیین مالیات مقطوع قرار گرفته است با موضوع فعالیت واقعی مودی در آن سال مغایرت داشته یا نسبت به اعلام معافیت، بخشودگی و یا نرخ صفر مالیاتی غیر واقعی اعلام شده باشد، مابه‌التفاوت مالیات مقطوع با رعایت نصاب مذکور محاسبه شده و از طریق صدور برگ قطعی در درگاه الکترونیکی سازمان به مودی اعلام خواهد شد. این حکم مانع از رسیدگی به اعتراض مودی برابر مقررات قانون مالیات‌های مستقیم نخواهد بود.
نکته دوازدهم: محرومیت از تبصره ماده ۱۰۰ در صورت عدم استفاده از پایانه فروشگاهی
صاحبان مشاغلی که با توجه به مفاد ماده 14 مکرر قانون پایانه‌های فروشگاهی و سامانه مودیان مصوب 21/07/1398 و آیین‌نامه اجرایی آن مکلف به صدور صورتحساب الکترونیکی یا نصب و استفاده از دستگاه کارتخوان بوده و بر اساس اطلاعات سامانه مودیان و سایر سامانه‌های عملیاتی سازمان من‌جمله سامانه گزارش‌های مردمی فرار مالیاتی و بازدید به عمل آمده و یا گزارش‌های میدانی صورت گرفته توسط ادارات امور مالیاتی از انجام تکالیف خودداری نموده باشند، مشمول بهره‌مندی از تسهیلات تبصره ماده 100 ق.م.م نمی‌باشند و می‌بایست نسبت به تسلیم اظهارنامه مالیاتی و یا اظهارنامه پیش‌فرض بند (ب) این دستورالعمل تا پایان مهلت مقرر پایان شهریور ماه اقدام نمایند.
نکته سیزدهم: اعتبار اطلاعات کم‌ریسک
اطلاعات واصله به سازمان که در محاسبات مالیات مقطوع مودیان و درآمد مودیان که اظهارنامه مالیاتی آنها به عنوان اظهارنامه مالیاتی کم‌ریسک تلقی شده محاسبه گردیده است، به عنوان اطلاعات برداشت‌شده محسوب و در محاسبات و رسیدگی‌های بعدی حسب مورد برای اخذ مالیات ما به التفاوت، مبنای عمل نمی‌باشد.
نکته چهاردهم: مهلت پرداخت مالیات و امکان تقسیط
مهلت پرداخت مالیات تعیین‌شده در اجرای بندهای (الف) و (ب) این دستورالعمل تا تاریخ 31/06/1403 می‌باشد. صاحبان مشاغلی که امکان پرداخت مالیات مقطوع و یا مالیات ابرازی را به‌صورت یکجا تا تاریخ مذکور نداشته باشند، می‌توانند نسبت به تقسیط و پرداخت مالیات مربوطه اقدام نمایند.
نکته پانزدهم: بخشودگی ۱۰۰ درصدی برخی جرایم مالیاتی
صاحبان مشاغلی که با تأیید و ارسال فرم تبصره ماده 100 یا تأیید و تکمیل فرم اظهارنامه پیش‌فرض اقدام می‌نمایند، امکان بخشودگی 100% جرائم موضوع مواد 169 (بابت عدم صدور و صورتحساب) و 272 قانون فوق را حسب مورد فراهم می‌نمایند.
نکته شانزدهم: تأثیر هزینه‌های اجاری در محاسبه مالیات مقطوع
در خصوص مودیانی که املاک استیجاری فعالیت شغلی می‌نمایند، هزینه‌های اجاری به شرط احراز در محاسبه مالیات مقطوع مؤثر خواهد بود.
نکته هفدهم: تکلیف مودیانی که مالیات آنها صفر محاسبه شده است
مودیان مشمول فرم تبصره ماده 100 ق.م.م که مالیات آنها توسط سازمان امور مالیاتی کشور، صفر محاسبه شده است نیازی به مراجعه به درگاه خدمات الکترونیکی سازمان و تسلیم فرم تبصره ماده 100 با مبلغ صفر ندارند. این موضوع از طریق ارسال پیامک نیز به اطلاع این دسته از مودیان خواهد رسید. در هر صورت، آخرین اقدام مودی ملاک عمل خواهد بود.
جدول خلاصه نکات کلیدی تبصره ماده 100
| توضیح کوتاه | عنوان نکته | ردیف |
| کمتر از ۲۱۶ میلیارد ریال | سقف فروش مشمولیت | 1 |
| سقف ۴۳۲ میلیارد ریال (۲۱۶ برای هر شریک) | مشارکت مدنی | 2 |
| پیگیری تا ۱۵ شهریور ۱۴۰۴ | بارگذاری فرم | 3 |
| الزام مودی به ثبت رقم واقعی | درج فروش واقعی | 4 |
| اعتراض = الزام به اظهارنامه | قطعیت مالیات مقطوع | 5 |
| در صورت عدم اظهارنامه | برگ قطعی | 6 |
| مالیات = بیشتر از مقطوع یا مکسوره | پزشکان | 7 |
| وجوه غیر درآمدی لحاظ می‌شود | مشاغل خاص | 8 |
| خروج از تبصره ۱۰۰ و شمول ماده ۹۷ | کشف فروش بیش از سقف | 9 |
| معافیت از جریمه ماده ۱۹۲ | اختلاف بیش از ۱۵٪ | 10 |
| صدور برگ قطعی + امکان اعتراض | مغایرت فعالیت | 11 |
| عدم استفاده = محرومیت از تبصره ۱۰۰ | پایانه فروشگاهی | 12 |
| مبنای مطالبه مابه‌التفاوت نیست | اطلاعات کم‌ریسک | 13 |
| تا ۳۱ شهریور + امکان تقسیط | مهلت پرداخت | 14 |
| امکان بخشودگی مواد ۱۶۹ و ۲۷۲ | بخشودگی جرایم | 15 |
| قابل کسر در محاسبه مالیات | هزینه‌های اجاری | 16 |
| نیاز به ارسال فرم صفر نیست | مالیات صفر | 17 |
نتیجه‌گیری
فرم تبصره ماده ۱۰۰ فرصتی است برای کسب‌وکارهایی که حجم فعالیت آنها در محدوده تعیین‌شده قرار دارد تا فرآیند پرداخت مالیاتشان ساده‌تر شود. با این حال، آشنایی با تمامی ۱۷ نکته کلیدی ضروری است تا از جرایم مالیاتی و محرومیت از معافیت‌ها جلوگیری شود. توصیه می‌کنیم حسابداران و صاحبان مشاغل، پیش از اقدام به ارسال فرم یا اظهارنامه، موارد ذکرشده در این مقاله را به دقت بررسی کنند.
