شناسه کالا و خدمت چیست و چرا در صورتحساب الکترونیکی الزامی است؟
در مسیر هوشمندسازی مالیات و اجرای قانون پایانههای فروشگاهی و سامانه مودیان، یکی از مؤلفههای کلیدی که به درستی مورد توجه قرار گرفته، «شناسه کالا و خدمت» است. این شناسهها بهمنظور شفافسازی بیشتر، ردیابی دقیق اقلام فروختهشده و جلوگیری از تخلفات طراحی شدهاند. اما شناسه کالا و خدمت دقیقاً چیست و چه تأثیری بر صدور صورتحساب الکترونیکی دارد؟ در این مقاله، به زبان ساده به اهمیت، کاربرد و الزامات قانونی مرتبط با شناسه کالا و خدمت میپردازیم.
🔹 شناسه کالا و خدمت چیست؟
شناسه کالا و خدمت یک کد ۱۳ رقمی منحصربهفرد است که به هر نوع کالا یا خدمت اختصاص داده میشود. این شناسه بهمنظور یکپارچهسازی اطلاعات بین مودی، سامانه مودیان، سامانه جامع تجارت و دیگر سامانههای دولتی طراحی شده است.
📌 شناسه کالا = شناسنامه محصول شما در سیستم مالیاتی کشور
🔸 اطلاعاتی که شناسه کالا پوشش میدهد:
| مورد | توضیح |
| نوع کالا | مثلاً لپتاپ، موبایل، سیمان، پوشاک و… |
| نام تجاری | برند کالا (مثل سامسونگ، اپل، ایرانخودرو و…) |
| مدل | مدل دقیق محصول یا ویژگیهای ساختاری |
| نوع کاربری | مصرف خانگی، صنعتی، صادراتی و… |
💡 چرا استفاده از شناسه کالا الزامی است؟
طبق دستورالعملهای سازمان امور مالیاتی، در هر ردیف از صورتحساب الکترونیکی صادرشده باید شناسه کالا یا خدمت درج شود. نبود این شناسه ممکن است منجر به رد اعتبار مالیاتی خریدار یا غیرقابل قبول بودن صورتحساب برای فروشنده شود.
🔹 گروههای مشمول دریافت شناسه کالا
تمام فعالان اقتصادی موظف به استفاده از شناسه کالا هستند اما در ابتدا:
| گروه | تکلیف |
| تولیدکنندگان و واردکنندگان | موظف به دریافت و ثبت شناسه اختصاصی کالا از وزارت صمت |
| سایر مودیان | باید شناسه کالا را از فروشنده دریافت کرده یا از فهرست شناسههای عمومی استفاده کنند |
📌 مودیانی که تولیدکننده یا واردکننده نیستند میتوانند از شناسه عمومی کالا و خدمات استفاده کنند که از طریق stuffid.tax.gov.ir قابل دریافت است.
🔸 نقش شناسه کالا در سامانه مودیان
- صدور صحیح صورتحساب الکترونیکی
صورتحساب بدون شناسه کالا یا خدمت ناقص است و ممکن است مورد قبول سازمان امور مالیاتی واقع نشود. - اعتبار مالیاتی خریدار
درج صحیح شناسه کالا یکی از شروط دریافت اعتبار مالیاتی برای خریدار است. - ردیابی زنجیره تامین
با داشتن شناسه، سازمان میتواند مسیر فروش کالا را از تولید تا مصرف نهایی ردیابی کند. - کاهش تقلب و فاکتورهای صوری
اگر کالا شناسنامه نداشته باشد، امکان صدور فاکتور صوری برای آن بیشتر است؛ شناسه جلو این کار را میگیرد.
📘 مثالی ساده
فرض کنید فروشندهای کالای «سیمان تیپ ۲» را میفروشد.
در زمان صدور صورتحساب، باید شناسه دقیق آن سیمان را که از سوی وزارت صمت تعیین شده وارد کند.
خریدار نیز در صورت داشتن این شناسه در صورتحساب، میتواند اعتبار مالیاتی ارزش افزوده آن را دریافت کند.
💡 اگر شناسه کالا را اشتباه وارد کنیم چه میشود؟
- ممکن است اعتبار مالیاتی خریدار رد شود.
- ممکن است صورتحساب در بررسیهای بعدی قابل استناد نباشد.
- سازمان میتواند شما را مشمول جرائم صدور صورتحساب خلاف واقع قرار دهد.
❓ سوالات متداول درباره شناسه کالا و خدمت
- آیا همه کالاها باید شناسه داشته باشند؟
بله، تمام کالاها و خدمات باید دارای شناسه باشند. برای موارد خاص، میتوان از شناسه عمومی استفاده کرد.
- شناسه کالا را از کجا تهیه کنیم؟
تولیدکنندگان و واردکنندگان از وزارت صمت. سایرین از stuffid.tax.gov.ir
- آیا خدمات هم نیاز به شناسه دارند؟
بله، خدمات نیز دارای شناسه خاص هستند و درج آنها الزامی است.
- آیا میتوان یک شناسه را در چند ردیف صورتحساب استفاده کرد؟
بله، در صورتی که کالا یا خدمت یکسان باشد، بلامانع است.
- استفاده از شناسه عمومی تا چه زمانی مجاز است؟
تا زمانی که شناسه اختصاصی دریافت نشده، استفاده از شناسه عمومی مجاز است اما سازمان ممکن است در آینده محدودیت اعمال کند.
- اگر در الگو صورتحساب شناسه کالا را نزنیم، صورتحساب معتبر است؟
خیر، ممکن است سازمان آن را ناقص تلقی کند و اعتبار مالیاتی از بین برود.
✅ نتیجهگیری
شناسه کالا و خدمت، یکی از اجزای اساسی صورتحساب الکترونیکی است و بدون آن، اطلاعات شما ناقص و مستعد رد شدن در فرآیند رسیدگی مالیاتی خواهد بود. اگر بهدرستی از شناسه کالا استفاده کنید، نهتنها از اعتبار مالیاتی بهرهمند میشوید، بلکه مسیر ردیابی مالیات نیز برای شما شفافتر و سادهتر خواهد شد.
📘 پیشنهاد ویژه: اگر مایلید به زبان ساده، کاربردی و گامبهگام با نحوه دریافت شناسه کالا، صدور صورتحساب، افزایش حد مجاز و سایر بخشهای مهم سامانه مودیان آشنا شوید، کتاب «ایستگاه پایانی سامانه مودیان» و دوره آفلاین آموزش سامانه مودیان در سایت نخبه حساب دقیقاً برای شما طراحی شدهاند.
